اصول کلیدی برنامه‌‏ریزی درسی برای موفقیت در امتحانات

اصول کلیدی برنامه‌‏ریزی درسی برای موفقیت در امتحانات

برنامه ریزی یا به عبارت دیگر نقشه‌‏راه، به مجموعه‌‏ای از فعالیت‌‏ها برای رسیدن به هدفی خاص و مشخص می‌‏گویند.

هیچ کاری بدون برنامه ریزی فعالیت کاملی نخواهد بود. درس خواندن مانند هر کار دیگری به یک برنامه ریزی درسی منظم و دقیق نیاز دارد. برنامه ریزی در واقع استفاده بهینه و مفید از زمان و وقت است. برنامه ریزی خوب باعث تقویت خود نظم بخشی می‌‏شود و به شما کمک می کند بهتر و سریعتر به اهدافتان برسید.

اصول زیر به شما در برنامه ریزی درسی کارآمد کمک می‌‏کند

فردی باشد

با توجه به اصل تفاوت‌‏های فردی، هر فرد با فرد دیگر متفاوت است. هیچ کسی شما را بهتر از خودتان نمی‌‏شناسد. بنابراین برنامه ریزی درسی یک کار شخصی و منحصر بفرد است. مشاورین و افراد با تجربه فقط اصول و طرح کلی برنامه را می دهند و شما بایستی بر اساس شرایط، سبک و سرعت مطالعه خود، برنامه را شخصی سازی کنید. با توجه به شناختی که از خود، نقاط ضعف و قوت خود، بضاعت علمی، عادت‌‏های یادگیری و استعداد خود دارید، برنامه ریزی کنید بطوری که بتوانید به آن عمل کنید. اجرای برنامه، هنری است که لازمه آن برنامه ریزی واقعی و عملی است.

اهداف خود را مشخص کنید

برای برنامه ریزی در کلیه امور باید اهداف دقیق و روشنی داشت. بهترین تیرانداز با بهترین سلاح نمی‌‏تواند هدفی را نشانه‌‏گیری کند که وجود ندارد. اولین قدم تعیین هدف است. این مسئله در برنامه ریزی درسی اهمیت بیشتری دارد.

• اهداف بلند مدت یا کلی – این اهداف، مسیر کلی برنامه ریزی را تعیین می‌‏کنند. مثلا هدف بلند مدت می‌‏تواند قبولی در رشته مهندسی برق دانشگاه تهران و یا کسب معدل ۱۹ در پایان سال تحصیلی باشد.
• اهداف کوتاه مدت – اهداف جزئی‌‏تر و عملی‌‏تراست و در یک بازه زمانی محدود مانند یک هفته قرار می‌‏گیرد. مثلا مطالعه درس فیزیک در این هفته.

واحد زمانی

هر برنامه‌‏ای با توجه به هدفی که برای آن پیش بینی شده است نیازمند تعریف واحد زمانی است. هر برنامه را باید داخل ظرف زمانی قرار دهیم. این ظرف گاهی روزانه، گاهی هفتگی، گاهی ماهانه و گاهی سالانه است.

تعیین روش برنامه

روش برنامه‌‏ریزی می‌‏تواند زمان محور یا تکلیف محور باشد. در زمان محور، ابتدا ساعات روزانه خود را تنظیم نموده سپس هر درس و برنامه را داخل آن می‌‏گنجانید. در تکلیف محور، ابتدا دروسی را که باید بخوانید را مبنا قرار داده و سپس زمان مناسب را برای هر درس پیش بینی می‌‏کنید.

انعطاف پذیری و شناوری برنامه

بهتر است که برنامه را بطور کامل پر نکنید و زمان‌‏هایی خالی برای جبران در نظر بگیرید. گاهی اوقات ممکن است حوداث پیش بینی نشده باعث شوند که شما از برنامه عقب بمانید. مثل مهمان ناخوانده، کسالت و بیماری. می توانید از این زمان‌‏های خالی استفاده کنید و از مسیرتان در رسیدن به هدف منحرف نشوید. همچنین در برنامه خود زمان کافی برای خواب و استراحت در نظربگیرید. حتی در شلوغ ترین و فشرده‌‏ ترین روزهای کاری خود نیز استراحت و خواب کافی داشته باشید.

اولویت بندی

در برنامه خود دروس را بر حسب درجه اهمیت اولویت بندی کنید. پس از اینکه یک لیست از تمام دروس پیش رویتان تهیه کردید، درس‌‏ها را به نسبت اهمیتی که دارند از عدد ۱ تا ۵ (مثلا ۵ موضوع را برای مطالعه در نظر گرفته‌‏اید) رتبه بندی کنید. مثلا اگر برای درس فیزیک به زمان بیشتری احتیاج دارید عدد ۱ و اگر برای درس تاریخ کمترین زمان را نیاز دارید عدد ۵ را بدهید. همچنین می‌‏توان دروس را برحسب تعداد واحد و یا ضرایب آنها اولویت بندی نمود.

تعیین زمان مناسب برای هر فعالیت درسی

در هر دو شکل برنامه ریزی (زمان محور یا تکلیف محور) باید بدانید برای انجام اموری که فهرست کرده ‌‏اید بطور متوسط چقدر وقت در روز نیاز دارید. زمان‌‏هایی را هم برای مرور دروس در نظر بگیرید.

یک جدول تهیه کنید

یک جدول با خانه‌‏های اختصاصی برای هر درس با زمان‌‏های مشخص تهیه کنید. بهتر است برای هر خانه از جدول بین ۳۰ ، ۴۵ یا ۹۰ دقیقه زمان در نظر بگیرید. خانه‌‏هایی با زمان‌‏های کوتاهتر معمولا از خانه‌‏هایی با زمان‌‏های طولانی مناسبتر هستند زیرا به این ترتیب برای درس خواندن بیشتر ترغیب می‌‏شوید و دچار خستگی روانی نمی‌‏شوید.

ارزیابی مستمر و بازخورد گرفتن

 برنامه شما باید این امکان را داشته باشد تا پیشرفت و پسرفت کارهای شما را نشان دهد. بعد از اینکه مدتی از اجرای برنامه گذشت، باید با ارزیابی فعالیت‌‏های خودتان، ببینید که چقدر به هدف نزدیک شده‌‏اید. همچنین در طی مسیر بدانید که کدام بخش را به درستی انجام داده‌‏اید و در انجام کدام بخش‌‏ها موفق نبوده‌‏اید تا بتوانید نقاط ضعف را برطرف کنید و آنها را به پیشرفت تبدیل کنید. این بازخورد گرفتن و بررسی باعث می‌‏شود که ضعف‌‏های برنامه‌‏تان زودتر مشخص شود.

ایمان به برنامه ریزی

باور و ایمان شما به برنامه ریزی درست خود و شک نکردن به آن، در رسیدن به اهداف حائز اهمیت می‌‏باشد. بنابر این اگر اصل مفید بودن برنامه را باور داشته باشید، قدرت تحمل سختی در شما افزایش می‌‏یابد و تا آخرمی‌‏توانید ادامه دهید.

باید توجه داشت، آنچه که مهم است کمیت و تعیین ساعات درس خواندن نیست، بلکه کیفیت و لذت توام با مطالعه دروس است که مهم می‌‏باشد. زیاد خواندن وساعات بیشتری را در اتاق مطالعه ماندن باعث موفقیت نمی‌‏شود، بلکه خوب خواندن و توجه به کیفیت مطالعه عامل اصلی موفقیت است.